- Chuyện này không khó giải thích, hầu hạ tốt hoàng đế, thăng quan phát tài chỉ có một mình tri phủ đại nhân, đám đại tài chủ kia nhọc nhằn mà chẳng được công trạng gì...
Lâm Nhuận cười khẩy:
- Triều đình luôn luôn muốn tăng thuế công thương, đám đại tài chủ rải tiền khắp nơi, không biết mua chuộc biết bao nhiêu quan lớn trong triều để bọn họ giúp đám đại t ài chủ kêu khóc kể nghèo dùm, cứ như thuế tăng lên một xu là bức tử cả nhà bọn họ vậy.
- Ta hiểu rồi.
Thẩm Mặc vỡ lẽ:
- Cho nên bọn họ không dám phô trương, sợ hoàng đế nhìn thấy, trở về liền tăng thuế lên, đúng không.
- Chứ còn gì nữa.
Lâm Nhuận gật đầu.
Dương Châu chậm, thì ra không phải chỉ là tiết tấu chậm, mà còn thiếu chu đáo với hoàng đế.
(
*
mạn là chậm, đãi mạn là chậm trễ hay thất lễ, thiếu chu đáo)
Lâm Nhuận kể chuyện người Dương Châu đối đãi với hoàng đế cho Thẩm Mặc nghe.
Đại hộ ở Dương Châu nhiều như lông trông, trong đó chủ yếu là đại diêm thương (buôn muối), những người này căn cơ sâu, đồng lòng nhất chí, bọn họ là chúa tể của Dương Châu. Khi bọn họ quyết định làm như thế thì ngay cả tri phủ Dương Châu cũng chẳng thể làm gì.
Vì thế thành Dương Châu giàu xếp 5 thứ hạng đầu toàn quốc, chỉ dùng lễ binh thường đón hoàng đế. Đám gia hỏa khuyết đức này trang trí bến tầu hết sức đơn giản, bất kỳ thứ nào trông quá xa hòa là đều bị chuyển đi, không chuyển đi được là đập nát, không cho hoàng đế nhìn thấy.
Vì thế khi long thuyền tới bến tàu chẳng thấy đèn hoa kéo dài mười dặm, cũng chẳng thấy pháo nổ đón mừng. Thậm chí tấn thân Dương Châu ra nghênh tiếp chẳng một ai mặc lụa là, khác quá xa trong tưởng tượng. Gia Tĩnh lấy làm lạ hỏi:
- Người xưa nói "mười năm mơ một giấc Dương Châu", nơi này phải rất phồn hoa mới đúng, sao trông qua lại chẳng giàu có bằng phương bắc?
Mấy vị đại thân hầu hạ bên cạnh nghe hoàng đế hỏi đều nhìn sang Viên Vĩ, ông ta đành đáp:
- Hoàng thượng, người nói là chuyện ngày xưa, thành Dương Châu bây giờ không được như xưa nữa...
Lúc này nói xấu thành Dương Châu chẳng phải là vì có thù với người Dương Châu, mà là đã bị đại hộ mua chuộc rồi.
Vì bảo vệ tỉ lệ thuế thấp, đại hộ Dương Châu quyết không keo kiệt, vì để cảnh tượng giả không bị lật tẩy, bọn họ bất kể tốn kém hối lộ người bên cạnh hoàng đế.
Ví dụ như Viên Vĩ thích học đòi làm sang, không tích tiền hôi thối, liền sưu tập tranh chữ của Vương Hi Chi, Tô Đông Pha tặng cho ông ta. Món nào cũng có giá trị không nhỏ, làm Viên Vĩ thích vô cùng, tất nhiên là "miễn cưỡng" đồng ý.
Không chỉ hối lộ một mình Viên Vĩ, những kẻ nịnh bợ được hoàng đế tin cẩn đều có, gần như chẳng sót một ai, há miệng mắc quai, lúc này chẳng ai phá vỡ chân tướng, ngược lại giúp người Dương Châu cùng lừa gạt hoàng thượng.
Bọn họ nói với Gia Tĩnh đế, ba nguyên nhân khiến thành Dương Châu trở nên nghèo đói, một là giặc Oa quấy nhiễu Giang Đông, Tô Bắc có gần vạn quân đội, tiền quân lương luôn do phủ Dương Châu chi trả, kéo dài hơn mư năm như vậy rồi.
Cho dù căn cơ có sâu tới đâu cũng chẳng chịu nổi.
Hai là khi Yên Mậu Khanh quản lý diêm chính, thi hành chính sách hỗn loạn, làm diêm thương khốn khổ.
Gia Tĩnh đế hỏi:
- Không phải đã miễn hết thuế muối do Yên Mậu Khanh thu rồi sao?
Mọi người đáp:
- Thuế má là vỏ, diêm chính mới là cái gốc, thuế muối thu bao nhiêu, chỉ gây ảnh hưởng bề ngoài. Chỉ diêm chính hỏng, mới làm tổn thương tới cái gốc.
Nguyên nhân thứ ba trong miệng các quan viên là cùng với mậu dịch đối ngoại thịnh vượng, Tô Châu quật khởi, thương buôn lớn ùn ùn kéo nhau bỏ đi, thành Dương Châu đã kém xa trước kia, ngay cả nghành nghề giải trí cũng rất vắng khách.
Đủ mọi nhân tố ở các phương diện níu kéo, tạo thành khung cảnh buồn thảm trong mắt bệ hạ hiện nay.
Gia Tĩnh đế nghe xong hết sức thương cảm cho cảnh ngộ của thành Dương Châu, nên không trách bọn họ tiếp đãi thánh giá thiếu chu đáo nữa, nhưng ông ta có một tâm nguyện là được xem hoa Quỳnh Dương Châu vang danh thiên hạ.
Nghe thấy hoàng đế muốn ngắm hoa Quỳnh, quan viên tấn thân thành Dương Châu sợ vỡ mật, vì nơi ngắm hoa Quỳnh ở chỗ náo nhiệt trong thành, cảnh tượng phồn hoa tráng lệ nơi đó không sao che giấu được. Hoàng đế chỉ cần nhìn một cái thôi là tám phần bị lộ rồi, đành ngong ngóng nhìn Viên Vĩ, ý tứ là "ngài tiếp tục lừa gạt đi chứ!"
Viên Vĩ kêu khổ trong lòng:" Tiền của đám buôn lậu muối này thật không dễ cầm." Có điều ông ta lên nhầm thuyền giặc, đành đỡ bọn họ tới cùng thôi, liền lén lau mồ hôi, khấu đầu nói với Gia Tĩnh:
- Hoàng thượng, hoa Quỳnh không cần xem nữa cũng được.
- Vì sao?
Gia Tĩnh thắc mắc:
- Trước kia Tùy Dương đế thuận theo Đại Vận Hà, chuyên môn tới Dương Châu ngắm hoa Quỳnh, kết quả đánh mất giang sơn.
Viên Vĩ đánh liều nói:
- Cho nên hoàng đế đời sau đều kiêng kỵ thứ hoa này, xa đâu chưa nói, riêng Vũ Tông hoàng đế, một vị quân vương thích du ngoạn là vậy mà khi tới Dương Châu cũng không ngắm hoa Quỳnh, chẳng phải lo lắng cho vận nước sao?
*
Vũ Tông: Chính Đức, tên vua hoang dâm, hoang đường nhất lịch sử triều Minh.
- Thành Dương Châu danh tiếng lẫy lừng, chẳng lẽ không có nơi nào đáng du ngoạn sao?
Gia Tĩnh cau mày, hiển nhiên là đã từ bỏ ý định ngắm hoa, dù sao hoa Quỳnh đẹp tới đâu chẳng đáng bằng một phần vạn hoàng vị, ông ta không muốn gặp phải vận rủi.
- Hoàng thượng cho thần bẩm báo.
Viên Vĩ hạ thấp giọng xuống:
- Vùng đất này sở dĩ có danh tiếng lớn như thế chẳng phải vì là thẳng cảnh văn vật nhiều, mà là...Tần lâu Sở quán đặc biệt nhiều, cho nên cổ nhân mới nói " mười năm một giấc mộng Dương Châu, bạc tình được tiếng chốn thanh lâu." Chỉ bằng vào một món đó thôi đủ cho nó vang danh hoa hạ rồi. Vị danh nhân nào tới Dương Châu đều để lại một hồi chuyện phong lưu, mặc dù rất nhiều là bịa đặt, nhưng mọi người đều thích tin...
Gia Tĩnh đế nghe ra thâm ý trong lời ông ta. Chốn phấn son này không phải nơi hoàng đế nên ở lại, ngài không muốn bị đám văn nhân bất lương thêu dệt, thì chúng ta mau chóng rời khỏi nơi này đi.
Nghe Viên Vĩ nói, Gia Tĩnh đế trầm ngâm một hồi, tới đây mất cả hưng, chỉ ở lại trong hành cung một đêm, dùng bữa cơm Hoài Dương "nhạt nhẽo vô vị" xong, liền hoàn toàn thất vọng tới nơi này, liền rời khỏi thành Dương Châu "chỉ có hư danh" này.
~~~~~~~~~~~~
Nghe Lâm Nhuận kể xong, Thẩm Mặc lắc đầu cười:
- Nghĩ lại thấy hoàng thượng thật đáng thương, mặc dù được xưng tụng là người sở hữu tất cả, nhưng người dưới không muốn cho thấy, hoàng thượng không thấy được, không muốn cho biết, hoàng thượng không biết được.
Lâm Nhuận gật đầu mỉm cười:
- Mặc dù ta không tán thành cách làm của những kẻ ấy, nhưng lại vui vẻ nhìn thấy kết quả này, chứ cái kiểu làm như ở phương bắc, hoang phí quá lớn, hi vọng thành Dương Châu là ví dụ khiến phủ huyện đằng sau thông minh hơn một chút.
- Tám phần là sẽ như thế.
Thẩm Mặc nhấp một ngụm trà:
- Sĩ đại phu phương nam xưa nay kiêu ngạo, chẳng hề kính trọng hoàng thượng như người phương bắc, làm ra loại chuyện này cũng chẳng có gì là lạ.
- Đúng thế.
Lâm Nhuận cảm khái nói:
- Ta cũng làm quan ở phương bắc rồi, phát hiện nam bắc Đại Minh khác biệt không nhỏ, ngăn cách cũng lớn, người phương nam khinh thường người phương bắc thô lỗ, người phương bắc xem thường người phương nam yếu đuối. Hố ngăn cách này thậm chí mang tới cả triều đình, ảnh hưởng tới chính sách quốc gia... Thậm chí có người nói, Đại Minh sở dĩ đi xuống, là vì luôn là người phương nam nắm triều chính, chuyện gì cũng nghĩ cho phương nam, mặc kệ phương bắc sống chết...
Thẩm Mặc cười:
- Nói những chuyện này có hơi xa, đợi hai ta vào hàng công khanh hãy thảo luận cũng không muộn.
Rồi nghiêm nghị hỏi:
- Huynh nói chuyên môn đợi ta, rốt cuộc là vì sao?
- Chà, xem cái đầu óc của ta này, cao hứng quá nên quên cả chính sự.
